Háskastig

 Gullfalleg mynd frá Grímsvatnagosi 2005, felngin af www.photo.is

 

Við Íslendingar búum í landi "elds og ísa" og víst er að þessar höfuðskepnur stæltu og mótuðu fyrri kynslóðir þessa lands. Þekking, viska, athygli og alþýðuvísindi, sem fengin voru í arf frá gengnum kynslóðum, mann fram af manni, kenndu að aðeins getur sambýlið við eld, ís, jarðhræringar og stórviðri blessast, að borin væri virðing fyrir náttúrunni, kostum hennar og ógnum.

 Ísland er kostaland til búsetu og athafna ef virðingu fyrir höfuðskepnunum er viðhaldið. Andvaraleysi og sú hegðun að lifa aðeins fyrir líðandi stund misbýður hins vegar samskiptareglum við náttúruna og þá verður hættunni boðið heim.

 Ein af þeim náttúruógnum sem Íslendingar búa við eru eldgos undir jöklum landsins með tilheyrandi jökulhlaupum. Þeirra hamfara verður að taka tillit til ef lifa á í sátt og öryggi við náttúru landsins. Afleiðing gossins í Gjálp með tilheyrandi jökulhlaupi varð stórtjón á vegum og brúm yfir Skeiðarársand. Því ætti núverandi hlaup úr Grímsvötnum ekki að valda tjóni á þeim eftir styrkingu þá sem fylgdi endurbyggingunni.

 En hvað með Kötlu? Sigurður heitinn Þórarinsson jarðfræðingur sagði einu sinni að Kötlugos væru með „stórfenglegustu“ náttúruhamförum á jörðunni. Allavega eru minjarnar frá jökulhlaupi Kötlu frá 1918 s.s. sandhólarnir austan Víkur, sem heita „Höfðabrekkujökull“, Kötlutangi suðvestan við Hjörleifshöfða og risastór sandkeilan suður úr Hafursey þögul vitni um þau ósköp sem þá hafa gengið á. Erum við tilbúin þar?

 Hað með norðanverðan Vatnajökul. Farvegur Jökulsár á fjöllum og Ásbyrgi eru vörður á vegi fornara stórhlaupa til norðurs úr Vatnajökli. Erum við viðbúin þeim?

 Ísland er náttúruhamfaraland. Það sýna okkur svo ekki verður um villst eldgosið í Vestmannaeyjum 1973 með stórfelldu eigna‑ og efnahagstjóni fyrir allt þjóðlífið og 5400 mans heimilislaus í nokkra mánuði, snjóflóðin í Neskaupsstað 1974 þar sem 12 manns fórust og eignatjón varð gífurlegt, 11 eldgos í Mývatnssveit 1975‑1983 með eignatjóni upp á tugir milljóna, jarðskjálftar á Kópaskeri 1976 þar sem allir íbúarnir urðu að flýja illa löskuð og köld hús sín frá gjöreyðilögðu innbúi, snjóflóðin á Patreksfirði 1983 þar sem 4 mannslíf týndust og fleiri hús skemmdust og svo gífurleg snjóflóð í Súðavík og síðan á Flateyri 1995 með tortímingu 34 mannslífa og byggða að ógleymdum stórsköðum í 7 ofsaveðrum sem orðið hafa á sama tímbili. Allt þetta á aðeins 22 árum á 40 ára tímabili. Því ber okkur skilyrðislaust að takast á við varnir gegn náttúruhamförum og vera viðbúin á hverjum tíma að verjast og fyrirbyggja það tjón sem fyrirbyggja má í tíma. Við verðum að muna að á aðeins örfáum áratugum höfum við gjörbreytt atvinnuháttum, búsetu og lífsháttum í landinu án tillitis til þeirrar náttúru sem við búum við nema hvað varðar að nýta okkur auðlindir hennar. Þannig höfum við þjappað byggð saman í þorp og bæi án nokkurs áhættumats í landnýtingu og sótt auðlindir til fanga óháð "ís og eldi".

Verum ávalt viðbúin.

Jarðskjálfti við Grímsfjall

Menntun okkar mannauðs

Vinnustöð hins "gáfaða" auðmanns.

 

Þær bólur sem oflæti og agaleysi græðginnar blésu út hafa sprungið framan í þjóðina hver af annarri. Fyrst sprakk bankabólan, í kjölfarið brjáluð byggingabóla ásamt hégómlegri bílabólu og nú er “menntabóla” við það að springa. Þjóð sem telur rúmlega 300 þús. manns í 103.000 km² landi rekur 7 háskóla vítt og breytt um eyjuna. Hér er aldrei litið til gæða heldur magns í öllu sem gert er.

Orðtæki segir að mennt sé máttur. Þeim mætti hefur verið misbeitt með hrikalegum afleiðingum. Það gleymist að með mikilli menntun fólks kemur ekki endilega “vel” menntað fólk, menntakerfi getur allt eins framleitt “illa” menntað fólk. Því eru það gæði menntunar sem nota á við flokkun fólks eftir menntunarstigi. Í hinum lítið menntaða getur búið mikil viska sem er til gæfu ef heiðarleiki og mannkærleikur fylgir. Heimska getur á sama hátt búið í huga þess mikið menntaða. “Efnahagsundrið” á Íslandi var t.d. leitt að mestu af mikið menntuðum heimskingjum með litla sem enga visku. Það voru ekki þeir vísu sem leiddu þjóðina til hruns heldur hinir heimsku. Með þessu er ekki gert lítið úr menntun heldur minnt á að menntaður heimskingi er hættulegri en ómenntaður. Þeim síðarnefnda má frekar fyrirgefa. Vitur menntamaður er hverri þjóð gulls í gildi, sem vegna visku sinnar léti sér aldrei detta í hug að éta gull þótt ríkur væri, líkt og mikið menntuðum heimskingjum fannst sæma.

 

Nú er tíðrætt um þann mannauð sem leiða á Ísland til þeirrar endurreisnar sem þjóðin þráir. Því má spyrja spurninga um menntun þess mannauðs. Má treysta fræðurunum og þeim mannauð sem frá þeim kemur? Má treysta fræðara sem telur eigin arð fræðslunni fremri? Má treysta mannauð sem í krafti menntunar spáir velsæld auðs fram að vesöld hruns? Má treysta mannauð sem í krafti menntunar leiðir meðborgara sína í ólögleg lánafen? Má treysta mannauð sem í krafti menntunar setur lög en lítur ekki til með eftirbreytni? Má treysta mannauð sem þrátt fyrir kraft menntunar getur sjaldnast gert áætlun um verklegar framkvæmdir sem stenst. Má treysta mannauð sem í krafti menntunar býðst til að leiða og vísa veg til sáluhjálpar, en snýr sér undan ef samverkamaður svívirðir sál samferðamans. Er menntakefið kannski búið að þrengja fróðleiksmiðlunina inn á svo mjótt einstigi sjálfhverfu og hroka að þau sem það einstigi feta telji sig ekki þurfa að líta upp á vegferð sinni til að skynja og taka tillit til samferðamanna sinna og þess umhverfis sem þau fara um. Alla vega var það sjálfhverfa, fals, hroki og þröngsýni þess mannauðs sem á sviði stjórnmála, embætta, atvinnulífs, verkalýðsbaráttu og fjölmiðla, sem leiddi þjóðina fram í þá stöðu sem hún nú er. Til eru undantekningar sem eru beðnar að afsaka orðbragðið.

 

Klisjur fljúga um fjölmiðla sem fyrr, falskenningum er haldið óbreyttum á lofti og líkönin sem eiga að leiðbeina til farsællar niðurstöðu hafa enn ekki verið endursmíðuð. Ekkert hefur í raun lærst. Hið mjóa einstigi “Hólmsteins-heilkennisins”, þ.e. “að græða á daginn en grilla á kvöldin”, situr enn í hjörtum hinna sanntrúuðu. Og nú leiðir örvænting hins getulausa inn á annað einstigi þar sem þeir sem það vilja feta sjá aðeins eitt hjálpræði við hinn enda stígsins, bláann fána með gylltum stjörnuhring. Við fetum nú einstigi hins  bugaða sem misst hefur allt traust og lætur kúga sig til  afsals auðlinda. Mannauðsins sem laug svo hrikalega að sjálfum sér og þjóð sinni að hætt er við að hún verði fórnarlamb örvæntingar sem rústar samfélagsmynd hennar innanfrá. Mannauðsins sem trúði að framleiðsla á væntingum í stað verðmætasköpunar væri vegurinn til velsældar. Mannauðsins sem í hroka sínum sagðist vita öðrum betur og þorði svo ekki að horfast í augu við sannleikann og takast á við hann af reisn, þegar vísir menn vöruðu við. Mannauðsins sem telur bestu leiðsögnina inn í framtíðina vera að setja ESB gulrót á stöng fyrir framan augun á asnanum svo hann gleymi hve þungt eykið er sem hann dregur.

Kreppan bítur í skólakerfinu

Sýniþörf?

Þessi herramaður er e.t.v. haldinn hóflegri sýniþörf.

Ég hef löngu furðað mig á að ekki hafi lögreglan gert fleiri athugasemdir við háttarlag í þáttunum. Ég minnist ekki að hafa séð nokkurn af þáttum þessa Sveppa án þess að hann leysi niðurum sig. Skemmtigildi þess getur virkað e.t.v. einu sinni, en spurning er hvenær þetta er orðið að sýniþörf?

Því læt ég þessa sögu fylgja.

Fyrir um 60 árum fór óhugnanleg hryllingssaga eins og eldur í sinu um Reykjavík, “beri maðurinn”. Þessi maður huldi andlit sitt og læddist á dimmum kvöldum um garða að húsabaki, helst í Hlíðunum, og leitaði uppi glugga á jarðhæð eða í kjöllurum þar sem konur voru sjáanlegar innandyra. Fletti hann sig klæðum eftir að hann hafði vakið athygli þeirra á sér. Sagt var að konur hrylltu sig óskaplega þegar “beri maðurinn” barst í tal, án þess að getið væri hvort hrollurinn væri af skelfingu, spenningi eða sælu. Flestar höfðu konur landsins þá lifað við ógnir stríðsátaka og hernáms og því forhertar við sögur sem slíkar. Sögurnar um “bera manninn” blossuðu upp veturinn 1947 og 48, en lognuðust útaf þegar sumarnætur urðu bjartar. Þegar aftur dimmdi fór “beri maðurinn” að færa sig aftur upp á skaftið haustið 1949, með því að “flassa” frammi fyrir konum á stoppistöðvum Strætó, inni í Laugarnesi. Þá eins og nú þurfti þessi hegðun “bera mannsins” að fá fræðilegt heiti í dagblöðum þess tíma og var hann af fræðimönnum sagður vera “exhibitionisti”.

Eins og gefur að skilja voru allar sögur sem sagðar voru um “bera manninn”, sannar sem lognar, ofboðslega spennandi fyrir okkur pollana sem þá voru að alast upp í Reykjavík. Töldum við okkur sjálfskipaða til að fletta ofan af kauða og lögðumst út til njósna á kvöldin í húsagörðum og nærri stoppistöðvum Strætó og lá hver einasti maður milli sextán og níræðs, sem ekki var pabbi einhvers okkar, undir sterkum grun um að vera “beri maðurinn”. En ekki var nóg að gruna, það varð að standa “bera manninn” að verki (en okkur fannst það heiti miklu flottara en “exhibitionisti). Reyndum við því að fela okkur í runnum eða bakvið drasl í nánd við glugga þar sem sjá mátti konur eða stúlkur innifyrir því þar myndi berun þess seka helst eiga sér stað. Það eina sem hafðist upp úr þessu kvöldnjósnum var kvef eftir kalsöm kvöld undir runnum í bakgörðum eða hrufl, mar og rifin föt eftir æðislegan flótta undan húsbændum sem heyrðu þruskið í okkur pottormunum, við glugga heimasætnanna, og töldu að þar væri “bera mannðurinn” sjálfur á ferð. Því miður endaði þessi spennutími æskunnar með því að löggan náði “bera manninum” við iðju sína á stoppistöð Kleppsvagnsins, við kúa- og hænsnabúið Kirkjuból, sem var öndvert við Laugarnesveg 38, þar sem ég átti þá heima. Aldrei kom fram hvort þessi exhibitionisti væri með reista súlu í sýningum sínum eða ekki. Tíu árum síðar beraði svo breskur togarasjómaður bossann framan í varðskipsmenn í þorskastríði og þótti það svo mikil hneisa að fretað var lausu skoti á togarann úr fallbyssu varðskipsins til þess að gaurinn hysjaði upp um sig.

Því rifja ég þessar sögur upp núna?

Jú, 1947 til 49 var exhibitionismi talinn særa blygðunarsemi fólks og þótti í raun argasti dónaskapur. Því var “beri maðurinn” hundeltur fyrir 60 árum af löggum og spennuþyrstum pottormum þar til hann náðist. Ennþá er það svo að nektarsýniþörf er talin til “óeðlis” og því á m.a. að banna kvenkyns exhibitionistunum hans Geira á Goldfinger að dansa við reista súlu,  þótt þær geri það á upplýstu sviði innandyra án þess að troða nekt sínni uppá þá sem ekki vilja. Sögurnar um “bera manninn” ganga þó sérstaklega í endurnýjaða lífdaga eftir að “Strákar” fóru að nýta sér ítrekað exhibitionisma sinn til að skemmta landsmönnum með því að senda nekt sína inn í stofur þeirra með ónefndri sjónvarpsstöð. Hefur því hagur þeirra sem vilja sýna sig bera vænkast verulega, frá því að beri maðurinn þurfti að paufast í sínum pervertisma um garða í myrkri og trekk, með því að geta nú fengið þörf sinni fullnægt í upphituðu studio.

 

 

Ekið á móti umferð

Gætum við þetta nú?

Brandur GY 111 strýkur og er eltur uppi.

Myndin er af TF SIF, sem var DC4 flugvél Landhelgisgæslunnar á 7. áratugnum.

 Samvinna á milli tækja Landhelgisgæslunnar var og er algeng. Flugvélar geta ekki „tekið“ landhelgisbrjóta, bara staðið þá að broti. Hlýði brotaþolinn ekki tilmælum frá flugvél verður varðskip að fara og taka hann. Flugvél, að undanskyldum þyrlum, bjargar engum úr hafsnauð, en hafa margfalt víðara leitarsvið en skip og geta því fyrr fundið skip, bát og menn í hafsnauð. Þyrlu eða skip þarf svo til að bjarga. Sagan af Brand GY 111 er gott dæmi um fjölþætta samvinnu á þessu sviði, samvinnu tveggja flugvéla, tveggja varðskipa þ.m.t. Óðins og fiskiskipa á hafinu.

TF SIF, Skymasterflugvál Landhelgisgæslunnar var á eftirlitsflugi suðvestur af landinu 24. apríl 1967 og kom þá að hópi togara við fiskveiðilögsöguna suðvestur af Eldey. Var kl. um 1530 og gæsluflugið búið að standa í tæpa 5 klst. Því var farið að ganga á eldsneytið, enda ekki farið í loftið með fulla tanka. Tveir togaranna mældust innan markanna, Dorinda FD 22 og Brandur GY 111, og var Brandur innar en Dorinda, eða 3.5 sml. innan fiskveiðimarkanna. Var Brandi nú gefið stöðvunarmerki og skipað að halda til Reykjavíkur til að standa fyrir máli sínu, sem hann sinnti engu. Var því kallað í næsta varðskip sem var Þór, til að koma á vettvang og handtaka skipstjórann og færa til hafnar. Var strax ljóst að hann yrði ekki kominn á staðinn fyrr en kl. 2200 og að eldsneyti TF SIF yrði ekki nóg til að bíða svo lengi. Var því kölluð til önnur flugvél, sem var leigð og fór skipherra frá Landhelgisgæslunni með sem fulltrúi Landhelgisgæslunnar. TF SIF hringsólaði því yfir togaranum þar til TF AID leysti af við eftirförina kl. 1749. Kom Þór síðan að Brandi kl. 2200 og tóku varskipsmenn yfir stjórn togarans og sigldu honum til Reykjavíkur. Kom Þór með togarann til Reykjavíkur kl. 0600 að morgni 25. apríl. Þegar hér var komið sögu höfðu tvær flugvélar og eitt varðskip komið að málinu og ekki annað að sjá en að það væri komið í eðlilegan farveg sem sakamál fyrir dómstólum.

En aðfararnótt 29. apríl varð heldur betur breyting. Skipstjóri Brands lokkaði lögreglumennina tvo sem voru á verði um borð í togaranum, inn í skipstjóraíbúðina og læsti þá inni. Voru síðan landfestar leystar og stungið af úr höfninni með lögreglumennina. Þá var kl. 0100 og sigldi Brandur óáreittur út úr höfninni, framhjá varðskýli Landhelgisgæslunnar á Ingólfsgarði og hraðbát frá Landhelgisgæslunni sem var við æfingar um nóttina í hafnarkjaftinum. Töldu Gæslumenn að réttarhöldum væri lokið og togaranum frjálst að fara gegn tryggingu sem var alvanalegt.

Það var ekki fyrr en 5 tímum seinna, eða kl. 0600 um morguninn sem flóttinn var uppgötvaður þegar lögreglumenn komu niður á hafnarbakkann til að leysa félaga sína af. Og þá fór allt á annan endan. Landhelgisgæslan var látin vita og kallaði stjórnstöð hennar strax í Óðinn sem var þá staddur 13 sjóm. vestur af Stafnesi. Þegar Óðinn fékk skilaboðin fóru skipherra og stýrimenn strax að velta því fyrir sér hvert hann myndi líklegast hafa stefnt. Var nú kallað í skip og báta í Faxaflóa og þeir beðnir að upplýsa hvort orðið hafi vart við skipaferðir upp úr miðnætti frá Reykjavík. Barst svar frá tveim bátum. Annar þeirra, sem var á sunnanverðum flóanum sagðist ekki hafa orðið var við neinar skipaferðir, en hinn var með upplýsingar sem þóttu geta leitt Óðinn á slóðina. Sögðu bátsverjar frá því að þeir hafi verið staddir skammt vestur af Akranesi upp úr kl. 0200 um nóttina þegar þeir sáu á radar að skip kom, sem var ljóslaust og stefndi framhjá þeim í norðvestlæga stefnu. Ályktuðu Óðinsmenn, að fengnum þessum upplýsingum, að skipstjóri Brands hafi talið of áhættusamt að fara venjulega siglingaleið fyrir Garðskaga og Reykjanes, þótt farin yrði djúpleið og því ákveðið að stefna vestur í haf til að byrja með og síðan mjög djúpt af landinu suður í haf, eða norður fyrir með ísröndinni, þar til hægt væri að setja stefnuna á Bretland. Alla vega vildi hann auðsýnilega komast sem allra fyrst út úr 12 sjóm. lögsögunni.

Brandur var með 5 klst. forskot miðað við þessar upplýsingar, sem þýddi 50 til 60 sjóm. radius frá þeim stað sem hann sást síðast. Reyndu Óðinsmenn nú að reikna út vænlega stefnu út frá þessum mjög svo ótraustu upplýsingum og var svo sett á fulla ferð í norðvestlægar stefnur.

TF SIF fór í loftið kl. 0715, til leitar að Brandi líka og var henni beint djúpt suður á Selvogsbanka og látin svo leita vestur og svo norður með, djúpt undan landi. Tafðist flugvélin nokkuð við að fara að hverjum togara fyrir sig út af Eldey, til að athuga hvort Brandur leyndist meðal þeirra, en án árangurs.

Kl. um 1100 sást endurvarp á radar Óðins af óþekktu skipi sem viðist vera um 30 sjóm. suðvestur af Malarrifiog var þá tafarlaust reiknuð út „interception“ stefna á endurvarpið og henni síðan fylgt. Kallaði loftskeytamaður Óðins í TF SIF og lét vita af endurvarpinu og flaug flugvélin nú í átt að því og kom hún yfir Brand kl 1128. Var þá búið að mála yfir einkennisstafi og nafn togarans til að dulbúast, en áhöfn flugvélarinnar gat staðfest við Óðinn að hér væri Brandur kominn. Var hann þá staddur um 40 sjóm. suðvestur af Snæfellsnesi (Malarrifi). Kl. 1148 var Brandur orðinn sýnilegur frá Óðni. Var þá byrjað að gefa honum stöðvunarmerki með ljósmorsi og stöðvaði Brandur litlu síðar enda leikurinn tapaður. Kom Óðinn síðan að togaranum kl. 1210 og setti þrjá menn um borð, mótspyrnulaust. Var skipstjóri Brands og yfirvélstjóri teknir um borð í Óðinn og fengu ekki að fara um borð í Brand aftur.Var Brandi GY 111 því næst siglt til Reykjavíkur undir stjórn II. stýrimans Óðins og tveggja háseta og komu Brandur og Óðinn til Reykjavíkur kl. 2100 um kvöldið eftir æsilegan eltingarleik. Skipstjóri Brands kom úr þessari tilraun til flótta með fleiri kærur en hann var að flýja, við bættust kærur um mannrán og brot á alþjóða siglingalögum, með því að hylja nafn og númer skips.

Geta má þess í lokin að 2. apríl kviknaði svo í lifrargeymslu Brands, þar sem hann lá við Faxagarð, og varð mikill eldur af sem slökkviliði Reykjavíkur tókst að slökkva eftir þó nokkra baráttu.

Óvíst að Landhelgisgæslan geti leigt þriðju þyrluna

Engin börn í fjöldamótmælum

Tek heilshugar undir að öryggi barna er stefnt í stórhættu með því að hafa þau innanum hóp mótmælenda. Það þarf svo lítinn hóp ólátaseggja til að hleypa öllu í múgæsingu eða skelfingu þar sem börn troðast auðveldlega undir.

Ekki við hæfi barna

Með fulla vasa af grjóti við Surtsey.

Surtsey séð frá skutþiljum Óðins

Lokafærsla í þessari sögurispu.

25 til 27. janúar var Óðinn sendur með forseta Íslands, ráðherra og listamenn til Ísafjarðar og til baka. Var snarvitlaust veður allan tímann og lenti skipið í vandræðum vegna ísingar en kláraði sig auðvitað af verkefninu. Eftir þá ferð slitnaði Óðinn frá Ingólfsgarði í Reykjavík, í ofsaveðri og 31. janúar var siglt í ofsaveðri suður fyrir land og á Norðfjörð til að flytja lækni í vitjanir til fólks á Austfjörðum. 2. febrúar voru lestaðir 10 símastaurar á Djúpavogi til að gera við símalínuna til Borgarfjarðar Eystri, sem hafði gefið sig í veðurofsa. 5. febrúar var Óðinn sendur inn á Mjóafjörð til að athuga með íbúa fjarðarins, en ekkert samband var búið að vera við Mjóafjörð í heila viku og því talið brýnt að athuga með íbúa þar. Þegar ljóst var að allt var í lagi með íbúana og búið að þjónusta fólk við að koma brýnum boðum frá þeim og til, um talstöð skipsins, var stefnan sett á Loðmundarfjörð til að athuga með fólk þar líka. Skipið var nú við ýmis störf við austur og suðurland, flutti m.a. mjólk til Seyðisfjarðar, sem var einangraður vegna snjóa, þjónustaði Breskan togara með læknisaðstoð frá Norðfirði og tók fjóra togbáta að ólöglegum veiðum út af Suð- Austurlandi. Skorið var veiðarfæri úr skrúfunni hjá nokkrum bátum, sjúkrflutningum sinnt á Vestfjörðum og nokkrir landhelgisbrjótar teknir.

Með fulla vasa af grjóti í Surtsey.

Surtsey var fast viðfangsefni frá því að gos það sem myndaði eyjuna braust út á hafsbotni í nóvember 1963. Eitt af þeim verkefnum sem oft þurfti að sinna var að flytja vísindamenn og búnað þeirra til og frá eynni. Það var kominn 2. apríl 1966 þegar Óðinn fékk það verkefni að flytja 10 vísindamenn, þ.m.t. rjómann af jarðvísindamönnum þjóðarinnar, frá Þorlákshöfn til Surtseyjar og til baka. Var fólkið tekið eldsnemma morguns í Þorlákshöfn og ferjað í land í Surtsey kl. 0645 á tveim Zodiac gúmmíbátum skipsins. Við landtökuna var nokkurt brim og vildi ekki betur til að öðrum gúmmíbátnum hvoldi í lendingunni en hinn bilaði þegar splitti gaf sig í skrúfunni. III stýrimaður sem fór fyrir bátunum féll í sjóinn í hamaganginum en varð þó ekki meint af volkinu. Í ferðum sem þessum var alltaf verið með aukasplitti í skrúfurnar á utanborðsvélunum og eftir að búið var að skipta um splitti í bilaða bátnum og setja hinn á réttan kjöl komust þeir aftur út í skip. Vísindamennirnir urðu eftir í Surtsey og var meiningin að bíða þeirra og flytja til baka þegar liðið yrði á daginn. Var fólkið í talstöðvarsambandi við Óðinn.

Kl. um 1700 var kominn suð- austan stormur og brim að aukast mikið á ströndinni og var það mat Óðinsmanna að ófært myndi orðið að lenda á ströndinni og sækja mennina þannig. Á hinn bóginn var ljóst að koma þyrfti einhverjum vistum til mannanna ef þeir ættu að dveljast mikið lengur í eynni, t.d. næturlangt. Var nú haldin ráðstefna með skipherra og stýrimönnum uppi í loftskeytaklefanum, hvernig ætti að bregðast við þeim vanda sem upp var kominn með 10 manna hóp vísindamanna fastan í eynni, skjóllítinn og matarlausan, í brjáluðu veðri. Haft var samband við Landhelgisgæsluna og hún beðin að athuga hvort hægt væri að fá flugvél til að henda út vistum fyrir fólkið, en menn treystu sér ekki til þess í þessu veðri, enda náttmyrkur einnig að bresta á. Taldi hinn merki flugkappi Björn Pálsson algjört óráð að reyna það við þessar aðstæður. Að fenginni þessari niðurstöðu var ákveðið um borð í Óðni að freista þess að sækja mennina og koma þeim um borð. Var ákveðið að Óðinn færi í eins mikið var og hægt yrði að finna norð- vestan við Eynna og að þar yrði vélbátur skipsins sjósettur ásamt gúmmíbát. Yrði vélbátnum siglt eins nærri brimgarðinum og hægt væri, með gúmmibátinn í eftirdragi. Þegar þangað yrði komið myndi línu verða skotið í land með línubyssu skipsins. Áttu „strandaglóparnir“ síðan að draga gúmmíbátinn með línunni, upp í fjöruna til sín jafnóðum og slakað yrði á tógi sem tengdi gúmmibátinn við vélbátinn. Síðan átti fólkið að fara í gúmmibátinn og leggjast niður í botninn og halda sér sem fastast í bönd sem strengd eru með hliðum bátsins, meðan vélbáturinn drægi þau út í gegnum brimgarðinn. Var nú þessum boðum komið til fólksins, gegnum talstöðina auk þess sem fyrirmælin voru skýrt skrifuð og sett í plastvasa sem síðan yrði festur við gúmmíbátinn.

Allt gekk þetta eftir, siglt var noð- vestur fyrir Surtsey, vélbátur og gúmmibátur sjósettur og farið upp undir brimgarðinn. Á vélbátnum voru yfirstýrimaður II. stýrimaður, bátsmaður og IV. vélstjóri. sá hinn sami og hrataði í sjóinn við björgun Wire Conquerer. Línunni var skotið í land, fólkið dró til sín gúmmibátinn, lagðist niður í hann og gaf merki um að draga út. Báturinn hvarf nokkrum sinnum þegar hann fór í gegnum brimskaflana en birtist alltaf aftur stútfullur af sjó með fólkið liggjandi holdvott í botningum. Þegar gúmmíbáturinn var kominn að vélbátnum var fólkið drifið yfir í hann og í skjól inni í yfirbyggingunni, meðan bátunum var siglt yfir að Óðni. Eitthvað fanst varðskipsmönnum þó torkennilegt við fólkið, sem búið var að bjarga með þessum hætti í gegnum brimið, það var mun bústnara en þegar það fór í land. Við nánari athugun kom í ljós að fólkið hafð safnað í alla vasa grjóti úr eynni og ekki nóg með það heldu troðið grjóti líka í úlpur sínar og bundið fyrir að neðan, til að missa það ekki. Þegar þetta var ljóst reiddist yfirstýrimaðurinn skyndilega og jós úr skálum reiði sinnar yfir fólkið. Bent hann á að ef eitthvað hefði farið úrskeiðis hefð hvert og eitt þeirra sokkið eins og „steinn“ og enga björg sér getað veitt frá tafarlausri drukknun. Allir komust hins vegar heilir um borð í Óðinn þar sem fólkinu beið næring, skjól og kostur á heitri sturtu.

Myndin er af Þórarni Björnssyni skipherra á Óðni,  þess tímabils sem færslurnar fjalla um.

Wire Conquerer dreginn á flot

 "Photo Plot" skoðað um borð í Óðni.

Framhald frá 23. sept.

Óðinn flutti nú farðega TF EIR til Norðfjarðar og skilaði þeim þar á land. Var síðan haldið beint á strandstað Wire Conquerer því nú skyldi freistað að ná honum út á morgunflóðinu laugardaginn 22. janúar. Var skipið stanslaust keyrt á ýtrustu ferð. Um borð í Wire Conquerer voru búnir að vera þrír menn frá Landhelgisgæslunni til að undirbúa björgunina og höfðu nú skipstjóri, stýrimaður og 1. vélstjóri togarans bæst við. Kl. 0650 21. janúar var Óðinn kominn á strandstað Wire Conquerer og var nú tafarlaust byrjað að vinna að björgun togarans úr strandinu.

Var nú farið á vélbát Óðins og dýpið mælt alveg upp að ytra sandrifinu. Þegar þangað var komið skutu mennirnir á togaranum línu út til vélbátsins, sem áhöfn hans náði, en fljótlega varð ljóst að mikill straumur vestur með landinu myndi valda erfiðleikum með dráttarlínurnar. Þegar mennirnir á vélbátnum höfðu náð línunni drógu þeir að sér kaðal sem þeir settu svo fastan í vélbátinn og ætluðu að draga út að Óðni. En um leið og byrjað var að draga kaðalinn í áttina að Óðni hreyf straumurinn hann, þar sem hann flaut í yfirborðinu og hrakti bátinn út af stefnunni til skipsins, þar til Óðinn var orðin þvert af bátnum. Gáfust menn upp á að fara þessa leið og voru togaramenn beðnir að hífa kaðalinn aftur inn, en skotlínunni var haldið ósnertri milli Wire Conquerer og vélbátsins. Var vélbátnum nú siglt aftur upp undir ytra rifið og síðan vel austur með því þar til að um 45ᴼ horn var við stefnulínuna út í Óðinn frá Wire Conquerer. Voru nú togaramenn beðnir að slaka kaðlinum út með látum og hann dreginn inn í vélbátinn jafn óðum þar til nóg var komið til að leggja út í varðskipið. Var vélbáturinn keyrður upp í strauminn á meðan til að halda honum kyrrum á sama stað. Þegar búið var að innbyrða nægilegt af kaðlinum í vélbátinn var honum stefnt á Óðinn. Var kaðallinn látinn renna út af skutnum meðan siglt var á fullri ferð að Óðni og stóð það á endum að þegar kaðalspottanum var náð um borð í Óðinn, var hann byrjaður að mynda bugt vestur fyrir skipin, þar sem hann flaut á sjónum. En nú var komið nægilega traust samband milli skipanna svo hægt væri að hafjast handa við að koma dráttarvírum á milli.

Kaðlinum var nú brugðið á spilkopp um borð í Óðni og annar togvír togarans dreginn af togspili hans um borð í Óðinn. Að því loknu var 5 tommu dráttarvír Óðins lásað í togvír togarans sem dró hann svo með togspilinu um borð til sín. Um borð í Wire Conquerer voru menn búnir að gera öfluga „vírabrók“ utan um alla yfirbyggingu togarans og var nú dráttarvírnum lásað í þessa brók. Ekki þótti vogandi að treysta festingum á pollum togarans, því menn höfðu reynslu af að öflug dráttarskip gátu rifið pollana upp úr dekkinu í átökunum. Áttu menn eftir að sjá áþreifanlegt dæmi um slíkt áður en yfir lauk í þessum átökum.

Kl. var um 2020 um kvöldið þegar þessum undirbúningaðgerðum var lokið. Hafði undirbúningurinn tekið þrettán og hálfan tíma við tómt sreð og átök. Var nú ákveðið að bíða til morgunflóðsins og byrja að toga í togarann um hálf fjögur um nóttina 22. janúar.

Kl. 0320 varð ljóst að togarinn var byrjaður að heryfast undan öldunni á strandstaðnum og var þá byrjað að toga í togarann með hálfu vélarafli. Kl. 0345 tilkynnir Wire Conquerer að hann sé laus úr fjörunni og er þá vélaraflið í Óðni aukið á fullt til að rífa togarann yfir sandrifin. Kl. 0349 slitnar svo dráttavírinn með miklum látum svo Óðinn „hentist áfram, en var snarlega stöðvaður. Vélbátur Óðins, sem var hafður til taks á síðunni meðan átökin fóru fram fékk slikan slink á sig að IV. vélstjóri sem var um borð í bátnum hrataði fyrir borð og í sjóinn. Náði hann með naumindum taki á lensporti og hékk þar þangað til hann var aðstoðaður um borð án þess að verða meint af. Átökin á dráttarvírinn höfðu verið svo mögnuð að þegar fyrirstaðan af sandrifunum kom á Wire Conquerer reif vírinn út úr kefa bakborðsmegin á skut togarans, sem hann var tekinn inn um, og skar lunningu togarans, með styttum og öllu, aftur á skut eins og dósahnífur áður en hann slitnaði við ósköpin. En Wire Conquerer var laus úr strandinu og lagði af stað fyrir eigin vélarafli til Reykjavíkur kl. 0400.

Meðan allt þetta gekk á var „photoplottið“ haft í gangi og voru því varðveittar myndir af öllum hreyfingum skipanna miðað við ströndina. Komu myndirnar að góðu gagni í sjódómi Reykjavíkur þegar björgunarmálið var lagt þar fram.

Óðinn fylgdi Wire Conquerer áleiðis til Reykjavíkur og fékk áhöfnin nú kærkomið frí eftir erfiða daga og nætur. 24. janúar var þyrlan hífð í land af Óðni eftir að búið var að taka af henni spaðana. Var hún hálf aumkunarverð að sjá strípuð á vörubílspalli á leiðiini út á flugvöll.

TF EIR í pörtum á vörubílspalli

TF EIR skemmist í lendingu

 TF EIR lent á Óðni

Framhald af búið um op á maga

Snemma um morguninn 20. janúar komu fyrirmæli frá Landhelgisgæslunni um að fara suður að Breiðamerkurlóni og taka þar við þyrlu Landhelgisgæslunnar TF EIR sem koma myndi með formann Flugbjörgunarsveitarinnar í Reykjavík og formann Flugslysanefndar Flugmálastofnunar. Var Óðni falið að flytja þá þaðan austur á Norðfjörð. Þeirra hlutverk átti að vera að skipuleggja mun umfangsmeiri leit á grundvelli upplýsinga sem borist höfðu frá bæjum á austur- og suðausturlandi. Síðan var meiningin að nota TF EIR til leitar í fjöllunum á Austfjörðum þar sem snjókoman fór dvínandi.  Var mönnum í fersku minni leitin að millilandavélinni Geysi sem fórsta á Bárðarbungu í september 1950, sem lauk fimm dögum seinna með giftusamlegri björgun áhafnarinnar sem var öll á lífi. Það var loftskeytamaðurinn á varðskipinu Ægi sem hafði heyrt dauft kall frá neyðarsendi flugvélarinnar og gat beint leitarvélum á svæðið.

Óðinn var kominn undan Breiðamerkurlóni um hádegi þann 20. janúar og kom þyrlan austu nokkru síðar og hóf fljótlega aðflug að skipinu. Kyrrt var í sjóinn, í landvarinu undan ströndinni, og kom TF EIR aftan að skipinu undir 20 til 30ᴼ horni inn á þyrludekkið en Óðni var siglt á hægri ferð á meðan í norð- austlæga stefnu. Þyrlan gat því nálgast þyrlupallinn beint upp í vindinn, án þess að vindurinn væri truflaður af yfirbyggingu og reykháf skipsins. Á þyrludekkinu var II. stýrimaður sem leiðbeindi þyrlunni inn til lendingar með merkjaflöggum og þar að auki tveir hásetar, hver með sinn kaðalspotta til að hlaupa á þyrluna um leið og merki væri gefið um að bind hana fasta. Mjög áríðandi var að þyrlan væri strax bundin föst, eftir að hún væri tryggilega lent svo hún hrataði ekki fyrir borð ef eitthvað kæmi uppá. Annar háseti var til staðar með stórt slökkvitæki, brunaslanga var tengd við brunahana á skipinu, sem vatnsþrýstingur var á og Zodiacbátur var tilbúinn til tafarlausrar sjósetningar ef ná þyrfti mönnum úr sjó. Stýrimaðurinn hélt græna fánanum á lofti sem merki um að lending væri heimil og horfði beint á flugmanninn þegar hann lempaði þyrluna inn á dekkið og hlammaði henni svo niður, á svo til miðjan hvíta krossinn, sem málaður er á mitt þyrludekkið. Kl. var 1419 þennan fimmtudag 20 janúar. Styrkur þessa „teymisvinnu“ fólst m.a. í því að stýrimaðurinn var líka búinn að starfa á þyrlunni og þekkti því vel til vinnubragða um borð í henni, og flugmaðurinn var skipstjórnarmenntaður og búinn að starfa sem stýrimaður á varðskipum, m.a. Óðni, og þekkti því í þaula hegðun skipsins og vinnubrögð þar um borð. Um leið og véli hlammaði sér á þyrludekkið gaf stýrimaðurinn hásetunum tveim, sem voru í viðbragðsstöðu með kaðlana, merki og þeir hlupu tafarlaust á þyrluna og settu hana fasta við kengi sem eru á þyrludekkinu. Þá fyrst slökkti flugmaðurinn á mótor þyrlunnar og spaðarnir byrjuðu að hægja á snúningnum, sem tók smá tíma áður en flugmaðurinn gat farið að bremsa hann niður. En þá gerðist óhappið. Slinkur kom á þyrluspaðana og rakst annar þeirra með miklum hvell í stél þyrlunnar. Afleiðingin var svakaleg. Beygla kom í stélið og spaðinn skemmdist það mikið að ljóst var að þyrlunni yrði ekki flogið frá skipinu. „Tailrotorinn“ var þar að auki óvirkur eftir höggið. Sem betur fer var búið að binda þyrluna fasta þegar þetta varð, svo þrátt fyrir að mikið kast kæmi á hana haggaðist hún ekki á dekkinu.

Nú var ljóst að þyrlan yrði um borð næstu daga meðan sinna yrði brýnni skyldustörfum en að losa sig við hana. Var nú unnið að því að færa hana nær reykháfnum og þrælbinda hana niður á dekkið. Var böndum bætt á stélið og spaðana til að þeir gætu ekki heldur hreyfst. Reynt var að breiða yfir viðkvæmustu hluta „þyrlurótorsins“ til að vernd hann fyrir særoki sem væntanlegt var, enda ekkert þyrluskýli komið á skipið. Um leið og búið var að ganga tryggileg frá þyrlunni voru válar enn settar á fulla ferð og stefnan sett enn og aftur austur með landinu. Reyndar var leitin að TF AIS að taka miklum breytingum. Áherslan var að beinast að svæðum á landi s.s. að Eyjafjalla- og Mýrdalsjökli, norðanverðum Vatnajökli, ströndinni frá Hjörleifshöfða austur að Lóni og fjalllendinu á Lónsöræfum. Voru þessi viðfemu leitarsvæði byggð á fréttum frá bæjum þar sem fólk taldi sig hafa heyrt flugvéladyn um kvöldið 18. janúar. Slíkar upplýsingar höfðu borist frá Brú á Jökuldal, Seyðisfirði, Breiðdalsvík, Berunesi og Álftafirði svo einhverjir staðir séu nefndir. Var leitarsvæðið því orðið mjög víðfemt.

TF EIR lendir á Óðni 1966

 Framhald á morgun

Nýja fílahjörðin

Þá er búið að skipta um fílahjörð í postulínsbúðinni. Á árunum 2000 til 2008 mölvaði fílahjörð Viðskiptaráðs flest sem mölva mátti í búðinni. Því er spurning hvort eitthvað sé eftir fyrir fílahjörð Alþingis að brjóta?

„Lýsa ótrúlegri vanþekkingu“

Hvar er Alþingi

Ráðherra endurskoðar lög?? Síðan hvenær? Endurskoðar Alþingi ekki lög, lögjafasamkundan? Eða höfðu alþingismenn ekki græna glóru um galla á lögunum. Enginn hinna 62 utan Guðbjarts?

Ráðherra endurskoðar lög um greiðsluaðlögun