Holtenau til Brunsbuttel

Sigling okkar í gegnum Kielarkanalinn sker Slesvig-Holsteinland frá Norð-Austri til Suð-Vesturs  og endar í fljótinu Elbu sem rennur til sjávar í Norðursjó. Hann er 98 km. langur og liggur yfirborð hans um 5 m. yfir sjávaryfirboði (á stórstraumsfjöru). Hámrkshraði er leyfður aðeins 8 hnútar og miðað við siglinguna fram að þessu þótti okkur það óttalegt “lull”. Mikil skipaumferð er um kanalinn og var glæsilegt að mæta þar stórum skipum þótt ekki væru þau öll sérstaklega falleg, sum bölvaðir kláfar, riðgaðir og ljótir en önnur myndarleg flutningaskip, vel máluð, með miklar gámastæður á dekki. Ekki þarf að taka frammúr þar sem allir eru bundnir við sama hraða. Það sem breyttist fleira var að nú sigldum við í gegnum bæi og þorp, grösugir og skógi vaxnir bakkar liðu hjá á bæði borð, fólk sitjandi utan við villur á kanalbakkanum eða við veiðistöng með færi úti, en aðrir að skokka eða hjóla með kanalstígunum. Af og til var siglt undir stórar brýr eða framhjá ferjustöðum þar sem farþega- og bílferjur “krossuðu” kanalinn. Við vorum heppin með veður skýjað en þurrt og bjart fyrri hluta leiðarinnar en síðari hlutann fór að bera á einstaka skúrum. Skiptumst við Örn á um að sitja við stjórnvölinn en að öðru leiti leið dagurinn við að skoða umhverfið og lífið í því, eftir því sem það leið hjá, neyta venjubundinna hressinga spjalla og hvíla sig eftir þörfum. Ákvað frú Lilja Ben að fá sér lúr þegar vel var liðið á kanalsiglinguna og sagðist hafa sofnað vel við stöðugt suðið frá vélunum og gjálfrið við stefnið enda virkar það sem kröftugt svefnlyf að líða svona áfram mílu eftir mílu. Vaknaði frúin ekki fyrr en að gangbreyting í vélunum vakti hana, en framundan var stórt skip sem hafði hægt mikið á vegna annarra skipa sem það var að mæta. Það er nefnilega einkenni skipaumferðarinnar þarna að oftlega mætir maður 2 til 4 skipum í einni bunu vegna söfnunar í slússunum í báðum endum kanalsins. Þegar við nálguðumst Brunsbuttel var farið að skyggja auk þess sem lítilsháttar þokusúld var farin að leggjast yfir og var ná farið að skyggnast um eftir yachtlæginu innan við slússurnar, en þar ætluðum við að láta fyrirberast um nóttina og fara svo út í gegnum slússuna morguninn eftir. Kom nú yachtlægið í ljós á stjórnborða þegar aðeins um hálf míla er í slússurnar. Er lægið rétt við miðbæinn í Brunsbuttel og samanstendur af löngum bryggjukanti meðfram kanalbakkanum en afgirt með stauravirki að utanverðu sem sigla þarf innfyrir til að komast að bryggjunni. Var svolítið vandaverk að “smokra” sér þar inn en það gekk eins og í sögu þar sem góð þjálfun er komin í stjórntökum bátsins og var bundið kl. 1934 eftir rúmlega sjö og hálfa klukkustund á siglingu og varð þetta því lengsti siglingaleggurinn. Ekki sáum við neinn raftengil til að tengja bátinn við né þjónustumiðstöð fyrir salerni og böð en vorum ekki að gera okkur neina rellu yfir því, báturinn er jú sjálfstæð eining hvað varðar hita, ljós og hreinlætisaðstöðu eftir að klósettið var lagað í Travemunde. Eina breytingin er að þegar ekki er tengt við landrafmagn og vélarnar stop er ekki bruðlað með rafmagn, það einungis látin loga þau ljós sem þörf er á. Fyrir svefninn er svo önnur vélin ræst og keyrð svona í hálftíma til að fylla geymana fyrir nóttina. Kvöldinu var svo eytt við spil og fylgst með ljósadýrðinni sem fylgir skipaumferðinni inn á út um slússunar í Brunsbuttel en biðsvæði skipanna var beint framan við bryggjuna þar sem við lágum.

Tekinn á teppið í control tower

Jæja, eftir sjókorta- og hundsævintýrið var tími til kominn að koma sér af stað ef við ætluðum okkur að klára Kielarkanalinn fyrir myrkur um kvöldið. Þetta var afmælisdagurinn hans Gunnars bróðir (76) og ekki verra að taka fyrstu slússu á þeim degi. Þegar búið var að setja í gang og klárt að leysa kallaði ég í slússustjórnina. “Holtenau schleuse control, sportboat Lilja Ben, - I repeet Lima, India, Lima, Juliet, alfa, space, bravo, echo, november – request permission to enter the approach area for the schleuse”. Ekki stóð á svari “Lilja Ben this is Holtenau control, in or out”?  Auðvitað vað mér ljóst að þetta var ekki nógu nákvæmt og svaraði “Holtenu control, in sir”. Þá kom frá honum “Lilja Ben, you are permitted to approach the new schleuse with white ligt showing on the light stands, but you have to tie at the floating ramp, go up to the Kiosk in the schleuse, buy a ticket and bring up here in the control tower to have it stamped”. “OK sir, over and out” svaraði ég. Voru nú landfestar leystar og siglt út að innsiglingunni að “nýju slússunum”, en þær eru tvær, með manngerðri eyju á milli, þar sem stjórnturninn stendur, en þá gerði ég mistök. Ég var svo upptekinn af miðakaupunum í Kioskinu að ég taldi víst að ég yrði að ganga frá þeim áður en ég færi inn í slússuna. Leitað ég því fyrst að einhverjum “flotrampi” utan við slússurnar til að leggjast að og ganga frá miðamálinu en þegar ég fann engann slíkan renndi ég að flotrampi utan við slússuna, með rauðu ljósi logandi, til að binda og kaupa miða. Lilja, Lonnie og Örn voru klár með fendara á síðunni og landfestar til að setja í land og þegar ég var búinn að stöðva bátinn ákvað ég að hlaupa út, hoppa niður á flotrampinn, taka landfestarnar og setja fast. Sem betur fer hélt ég í rekkverk bátsins þegar ég stökk niður á rampinn því það skipti engum togum að fæturnir runnu undan mér á hálu slýi svo ég hékk á höndunum utan á bátnum. Einhvernvegin, ég veit ekki enn hvernig, tókst mér að ná löppunum aftur undir mig og halda bátnum við rampinn, en sárkenndi til í hægri öxlinni eftir slinkinn. Þegar ég var búinn að koma fótunum undir mig að nýju dundu næstu ósköp yfir. Ógurlegur hávaði kom nú úr hátölurum sem öskruðu á okkur “dont tie there you hvae to go to the other schleuse with the white light”. Er ég viss um að öskrin úr hátalaranum hafa heyrst um allan Holtenau bæinn. Eftir að hafa klifrað aftur um borð sigldum við aftur frá og nú beint inn í slússuna með “hvítu ljósunum” og lögðumst við ramp merktum sportbátum. Þegar við vorum búin að binda þar klifraði ég upp á “manngerðu eyjuna” og fann “kioskið” og keypti miða fyrir ferðina í gegnum skipaskurðinn, með sínum slússum, 6 evrur takk. Gekk ég síðan upp í stjórnturninn (control tower) og kynnti mig skipper á Lilju Ben með miða til að fá stimplaðann. Í stjórnturninum sátu einir fimm menn við tölvu- og radarskjái, og tækjaborð til að fylgjast með og stjórna lokunum á slússunum. Einn tók við miðanum hjá mér og stimplaði, en um leið stóð upp maður, sem augsýnilega var bossinn, gekk að mér og sagði. “Er þetta í fyrsta skipti sem þú siglir í gegnum Kielarkanalinn”? “Ó nei” sagði ég og þóttist æði rogginn “ég sigldi oft hér í gegn sem háseti fyrir meira en 40 árum á íslensku farþegaskipi”. Ég ætla ekki að lýsa svipnum á bossinum sem fannst þetta svar mitt augsýnilega ekki svara vert því hann hélt áfram og sagði: “Á leið þinni í gegnum kanalinn áttu að sigla á móti hvítu ljósi, ekki stoppa, á móti rauðu ljósi máttu sigla en þá þarftu að hafa vara framundan, ef tvö rauð ljós loga stöðugt verður þú að stoppa fyrir hverju sem hindrar og ef tvö rauð ljós blikka verður þú að fara strax að næsta stauravirki eða leguplássi sem þú finnur, stöðva þar og binda fast”. Síðustu orðin sagði hann með mikilli áherslu og starði fast á mig. Siðan rétti hann mér blað með ýtarlegri skýringu á umferðar- samskipta- og ljósakefi skurðarinns og sagði mér að hafa við stjórnvölinn. Sagðist ég þá hafa svona blað, hafnarvörðurinn hefði gefið mér það kvöldið áður þegar ég gekk frá hafnargjöldum. “Mér sama sagði bossinn, þú ferð ekki í gegn nema taka það úr minni hendi” og vertu blessaður”. Þetta kalla ég að vera tekinn á teppið.  Var ekki laust við að ég færi hálf sneyptur niður úr turninum og um borð. Snekkjan okkar lá eins og “krækiber í helvít” niður í þessari stóru slússu sem gat tekið um 4 stórflutningskip í einu og vorum við á því að við þyrftum núna að bíða klukkustundum saman eftir að stææri skip kæmu að fylla hana (sjá mynd frá fyrri pisti). En nú kom annað óvænt. Bjölluhljómur heyrðist og lokan á slússini fyri aftan okkur fór hægt og hægt að lokast. Þegar hún var lokuð tók ekki neða um10 mín. bið þar til framri lokan fór að opnast, hvítt ljós kviknaði framunda og við gátum tekið frá og siglt inn í Kielarkanalinn.

Sjókort og brjálaður hundur

Fimmtudaginn 20. apríl var ákveðið að leggja í hann í gegnum Kielarskurðinn. Fannst mér vissara að hafa við hendina sjókort yfir Elbu svæðið þegar við kæmum þangað, þrátt fyrir rafeindakortin í tölvunni og ákvað þess vegna að skjótast í 10-15 mínútur upp í yachtbúð sem ég var búinn að sjá rétt ofan við bryggjuna og kaupa sjókort. Sú búðaferð varð aðeins sögulegri en ætla mátti, en Örn vinur okkar Egilsson ákvað að skokka með mér og urðu frú Lilja og frú Lonnie eftir um borð. Skildum við báðir GSM símana okkar eftir. Þegar við komum inn í búðina var þar ein stúlka við afgreiðslu sem sagði, þegar hún heyrði erindið, “þarna eru kortin leitið bara að því sem þið þurfið”, en kortin voru í þrem miklum stöndum. Fórum við nú í gegnum hvern bunkann á fætur öðrum, en ekkert skipulag var á uppröðun kortanna. Eftir ýtarlega yfirferð komumst við að því að þessi kort var ekki þarna að fá. En þá kom hin rómaða greiðvikni þjóðverja í ljós, en það áttum við eftir að reyna, að hvað sem segja má um þjóverja almennt, eru þeir framúrskarandi greiðviknir við gesti sem sækja þá heim. Sagði nú stúlkan að við gætum örugglega fengið þessi kort hjá verslun Hr. Steinfield, sem væri hinumegin við Kielarkanalinn og að steinsnar ofar, okkar megin, væri ferja í stöðugum ferðum yfir hann. Fannst mér vissara að vita nánar hvar verslun Hr. Steinfield væri að finna svo ég bað hana að gefa mér heimilsfangið. Það vissi hún ekki og byrjaði nú að leita að því í símaskrá en án árangurs. Þá fór hún að hringja í allar áttir til að þefa uppi heimilisfangið en ekkert gekk. Allir virtust þekkja verslun Hr. Steinfield en enginn vissi nákvæmlega hvar hún var og kom síðar í ljós afhverju. Endaði þetta á því að hún gaf okkur nafnið á versluninni á miða og sagði að við myndum örugglega finna hana þegar við kæmum yfir, hún væri skammt frá ferjulæginu. Með þetta löbbuðum við út og tókum stefnuna á ferjustaðinn, sem var um 10 mínútna labb. Eftir skamma stund kom ferjan og við um borð og yfir kanalinn. Þegar við komum yfir kanalinn hurfu hinir örfáu farþegar sem voru með okkur inn í strætisvagn sem þar var rétt fyrir ofan og stóðum við á mannlausri götu í að því er virtist íbúðahverfi. Ákváðum við að ganga ofar í bæinn og spyrja einhvern til vegar en enga sálu var að sjá. Eftir nokkurn spotta sá ég loks koma, niður hliðargötu, fullorðinn mann með hund í bandi og var sá með sárbindi reifað um aðra löppina. þ.e.a.s. hundurinn. Hélt ég nú miðanum uppi og byrjaði að ganga til mannsins til að syrja hann vegar en um leið og hann sá mig stefna til sín byrjaði hann að banda mér frá í ofboði, með miklum handahreyfingum. Ég vildi ekki gefast alveg upp svo að þegar um 15 m. voru í manninn bennti ég á miðann í hendi mér, sem ég hélt á lofti, og sagði svo hátt að hann mætti heyra að mig langaði að spyrja hann vegar. Við það brjálaðist hundurinn og stökk í átt til mín og svo var grimmdin mikil að gamli maðurinn átti í miklum átökum við að halda helvítinu með ólinni. Auðvitað snarstansaði ég og áttaði mig strax á því að maðurinn hafði verið að banda mér frá sér því hann þekkti grimmd kvikindisins og ekki væri ég hissa þótt karluglan hafi verið búinn að þjálfa hundinn upp í varnarskyni með þessum árangri. Þess vegna hefur hann ekki getað farið að viðra rakkafólið nema þegar götur voru mannlausar. Snerum við frá urrandi hundinum og breyttum nú stefnunni niður að kanalnum aftur en þó aðra leið þar sem við sáum nokkur fyritæki. Þar hittum við mann á bíl og þegar ég sýndi honum miðann og spurði til vegar taldi hann best fyrir okkur að fara út með kanalnum í átt að slússunum. Gengum við í þá átt og fórum nú að sjá fólk á stangli en enginn kannaðist við Hr. Steinfield. Að lokum vorum við komnir út að ströndinni við enda kanalsins og horfðum nú inn í Tirpitz herskipalægið sem þar er. Hittum við þar á hjólhýsasvæði en enginn kannaðist þar við Hr. Steinfield. Vorum við því orðnir úrkula vonar og ákváðum að láta þar við sitja og hypja okkur um borð. Gengum við nú upp með slússum kanalsins til að fara að ferjustaðnum. Á hægri hönd vegarins var há og mannheld girðing sem girðir af slússusvæðið og byggingarnar á því og komum við nú að hliði á henni með varðskýli og voru salerni í nokkurskonar móttökuherbergi í varðskýlinu. Var orðið mál að komast á eitt slíkt. Úr móttökuherberginu lá gangur að vaktskýlinu og sáum við tvo lögreglumenn sitja þar fyrir innan glerbúr. Þegar við vorum búnir að nota náðhúsin stakk Örn uppá því að við gerðum síðustu tilraun og spyrðum lögreglumennina um Hr. Steinfield sem og við gerðum. “Hr. Steinfield” sagði lögreglumaðurinn sem varð fyrir svörum. “Hann er í byggingu hér rétt fyrir innan en svæðið er lokað því þetta er fríhafnar- og siglingaverndarsvæði samkvæmt hryðjuverkalögum, en hvað viljið þið honum bætti hann við?”  “Okkur var bent á að hann ætti örugglega sjókort sem okkur vanhagar um” svaraði ég. “Jú hann er örugglega með sjókort” sagði þá lögregluvörðurinn “eruð þið með passa”? Nei við vorum ekki með passana á okkur. “En eruð þið þá með einhver önnur skilríki með mynd t.d. ökuskírteini eða þess háttar” spurði hann. Jú við vorum með þau. Tók hann nú við ökuskírteinum okkar og sagði um leið og hann fyllti út aðgangsform: “Hér læt ég ykkur fá aðgangspassa sem þið verðið að hengja á ykkur þannig að hann sé örugglega sýnilegur. Síðan fáið þið hér þetta blað og farið inn í bygginguna sem ég mun benda ykkur á og spyrjið þar um Hr. Steinfield og fáið honum þetta blað. Þegar þið eruð svo búnir að versla komið þið beint hingað aftur og afhendið mér passana og sýnið mér kvittun fyrir sjókortunum og þá læt ég ykkur fá ökuskírteinin”.  Að svo búnu opnaði hann fyrir okkur inn á svæðið, kom svo út fyrir og benti okkur á bygginguna þar sem skilti stóð Hr. Steinfield. Nú skildum við hversvegna enginn í bænum vissi um Hr. Steinfield, og að þeir sem vissu að hann væri til, höfðu ekki hugmynd um heimilisfangið. Hann var inn á harðlokuðu svæði sem enginn almenningur hefur aðgang að. Þegar við komum inn í húsið kom í ljós feikna stór sjókortaverslun sem þjónar kaupskipaflotanum sem leið á um slússurnar í Kielarkanalnum. Fengum við nú okkar kort afgreidd, skiluðum af okkur í varðskýlinu, eins og talað var um, og þökkuðum fyrir okkur með virktum og héldum um borð. Þegar við komum þangað var kl. að verða 12 á hádegi þannig að 10 mínútna skokkið upp í yachthbúðina við bryggjuna var orðið að tveggja og hálfs tíma villuráfi og fengum við alvarlegt tiltal hjá frúnum fyrir að fara símalausir og láta ekkert af okkur vita. Höfðu þær verið byrjaðar að svipast um eftir okkur og áttum við skammirnar skilið. En framundan var að leysa landfestar og hella sér í fyrstu slússuna og sigla Kielarskurðinn.

Slússur, fljóta- og kanalsigling

Þar sem ferðin, breytir nú um stíl ætla ég að fræða lesendur svolítið um slússur, fljóta- og kanalsiglingar, en þær eru um margt frábrugðnar sjósiglingum. Fyrir það fyrsta eru slússurnar, en ég hef heyrt að fólk, sem aldrei hefur velt þeim fyrir sér, skilji ekki hvernig þær virka. Svo eru það fljótin og knalarnir, en þar breytast allar mæli einingar frá sjómílum (nautical miles) í metrakerfið, hvað varðar hraða og vegalengdir auk þess að nú verður að rata um fljóta- og kanalkerfið, sem er með öðrum hætti en til sjós. Brýr liggja yfir kanalana þannig að miða þarf við hæð bátsins yfir vatnslínu, hvort hann komist undir, allskyns þrengingar, hraðatakmarkanir, öldurót frá bátnum við bakkana og þétta umferð af legtum, en legtur eru stórir en mjög lágir flutningaprammar sem sigla með vörur um þetta net flutningaleiða í Evrópu. Umferðinni er víða stýrt með ljósakerfi sem eins gott er að kunna skil á og hættulegt er að svindla á, þar sem radarvöktun er á stórum hluta leiðanna. Loks er fyrirskipuð hlustun á mismunandi talstöðvarásum eftir því hvar maður er. En þá eru það slússurnar.

 

Slússa er þrep í skipastiga sem lyftir skipum úr einu vatnshæðarplani í annað, eða niður eftir atvikum, en vatnshæðin er mismunandi á milli kanala eða innan sama kanalsins eftir því hvað landið er hátt sem siglt er um. T.a.m. erum við búin að sigla í gegnum 6 slússur þ.e. 5 upp og eina niður og er vatnsborð hafnarinnar í Hannover, þar sem báturinn er nú, í 50 m. hæð yfir sjávarmáli, en hæst fórum við í 65 m hæð. Slússurnar eru steyptur, hlaðinn eða stálrammaður stokkur með lokum í hvorum enda (sjá meðfylgjandi myndir) og er önnur lokan opin, þeim megin sem vatnsborðið er það sama innan og utan slússunnar en hin lokuð þar sem vatnsyfirborðið er annað, t.d. hærra. Nú er siglt inn í slússuna, oftast fleiri en eitt skip. Þegar skipin eru komin inn er lokunni fyrir aftan þau lokað og vatn látið streyma inn í slússuna (eða úr ef verið er að fara niður) þar til það nær sömu hæð og yfirborðið fyrir framan. Þá er opnað fyrir framan og skipin sigla út á hið nýja vatnsyfirborð. Næst tekur slússan við skipum sem eru að koma hina leiðina t.d. niður og hlutirnir endurtaka sig í þá áttina

 

Til að sigla um fljót og kanala Evrópu er hægt að fá sérstök kort þar sem helstu upplýsingar eru settar fram. Hins vegar er þetta leiðarnet svo þétt og margbreytlegt, auk þess sem það spannar mörg lönd, og fjölbreytilegt landslag, frá Atlantshafi í vestri til Úralfjalla í austri, að mikla yfirlegu þarf og vinnu til að velja leiðir og finna út hvort þær séu færar fyrir það skip eða bát sem um ræðir. Að auki verða stöðugt breytingar með nýjum brúm, viðleguköntum, leiðarstýringu o.s.frv. sem fylgjast verður með og spyrjast fyrir um ef maður ætlar ekki að lenda í vanda. Hins vegar er til mjög öflugt tölvuforrit fyrir þessar siglingar, sem við fengum okkur, og léttir það alla vinnu og upplýsingagjöf geysilega mikið. Forritið nær yfir og kortleggur allar vatnaleiðir Evrópu. Forritið, sem tengja má við GPS staðsetningarkerfið, býður notandanum að setja fyrst inn fastar upplýsingar sem eru nafn skipsins, lengd, breidd, dýpt, hæð yfir vatnslínu, hámarkshraða og ferðahraða (crusing speed). Síðan eru settir inn valkostir eins og á hvaða tíma sólahringsins maður vill hefja siglingar og hvenær leggjast, hvort maður vill sigla á helgum eða ekki, hvort velja eigi aðeins gjaldfríar slússur (sem við gerum) og hvort forritið eigi að velja stystu leið, fljótförnustu leið eða ferðamannaleið. Stysta leiðin er ekki endilega sú fljótfarnasta því á henni geta verið hraðatakmarkanir og fleiri tafir en á þeirri fljótförnustu. Velji maður “ferðamannakostinn” velur forritið leiðina eftir útsýni, fegurð, áhugaverðum og sögufrægum stöðum til að skoða á leiðinni. Þegar þessu er lokið er hægt að slá inn nafn á þeim stað sem sigla á frá og nafn þess staðar sem sigla á til og teiknar þá forritið leiðina inn á rafeindakort. Sé einhver sú hindrun sem viðkomandi skip kemst ekki í gegnum t.d. brýr lægri en hæð bátsins, dýpi, þrengsli, eða engin vatnaleið lætur forritið vita af því og býður uppá aðra valkosti til að komast alla leið eða sem næst áfangastað. Þegar búið er að ákveða leiðina og siglingin hefst gefur síðan forritið stöðugar upplýsingar um hvað er framundan, hvað á að sjást, hvaða hraðatakmarkanir gilda ef einhverjar, hvaða talstöðvarrásir á að nota, símanúmer sem hringja á í ef skylt er að tilkynna sig, hvenær verði farið framhjá þessu eða hinu, hvenær komið á áfangastað og margt fleira sem of mikið mál er að telja upp. Hægt er að fá stöðuga uppfærslu á upplýsingum í gegnum nettengingu við forritsútgefendurna sem eru Hollenskir. Þetta læt ég duga að sinni um þessa tvo þætti en þeir munu skýra sig nánar í frekari sögu ferðarinnar.

Travemunde til Holtenau við Kiel

Nú átti að breyta heldur betur um stíl, hætta að sigla um sjó, í bili, en fara inn á fljót og skipaskurði Evrópu, frá Lubeck til Marseille. Ætluðum við að fara beint inn í Lubeckerkanal sem tengir Lubeckflóann við stórfljótið Elbu rétt innan við Hamborg. Hins vegar var mér sagt á hafnarskrifstofunni þegar ég var að gera upp reikninginn vegna viðgerðanna miðvikudaginn 19. apríl að “slússa” í kanalnum væri skemmd eftir vatnavexti sem rekja mátti til mikilla rigninga í mið- Evrópu fyrir nokkrum vikum. Vegna þessa breyttum við um áætlun og ákváðum að fara til baka út Lubeck flóann, gegnum Fehmarnsund, vestur með Holsteinlandi og í Kielarskipaskurðinn, eins og hann er almennt kallaður, en hann heitir reyndar Nord-Östesee Kanal, sem þýða má Norður- Eystrasalts skurður. Kl. um 1030 voru landfestar leystar og siglt að olíutökustöðinni í Travemunde og fyllt af olíu og kl. 1130 var haldið út í Lubeckflóann sömu leið og við höfðum komið fyrir fjórum dögum. Settum við stefnuna aðeins vestar og stefndum beint á fyrsta leiðarpúnkt fyrir sundið milli Fehmarnseyjar og lands, undir hina glæsilegu Fehmarnbrú (sjá meðfylgjandi mynd) sem ég sagði frá í “Hvar er himinn og hvar er haf”? Að venju var stillt á 18 hnúta hraða og var hægur andvari af suð-vestri og skýjabakki sýnilegur yfir landinu, en veðurspá var góð.  Þegar við beygðum á bak inn í Fehmarnsundið blasti brúin við framundan í mikilfenglegheitum sínum og um leið varð ljóst að nokkuð þurfti að hafa fyrir siglingunni í gegnum sundið. Það var bullandi vesturfall (þ.e. harður straumur til vesturs), á móti öldunni svo nokkuð erfitt var að hemja bátinn á stefnunni auk þess sem krökkt var af smábátum við skak og sjóstangarveiði og voru flestir undir brúnni og vestur af henni. Framundan var auðséð að skyggnið minnkaði vegna rigningar, auk þess sem vindur fór að vaxa lítilsháttar af suð-vestri. Þegar við komum vestur úr sundinu hafði ég hugsað mér að taka stefnuna beint á mynni Kielarfjarðarins en breytti nú vegna vaxandi vinds og regnskúranna sem voru framundan og fór grynnra með Holsteinlandi til að njóta landvarsins. Á bakborða fórum við framhjá “Heligenhafen” einu varahöfninni sem við áttum núna mögulega á leiðinni til Holtenau. Ferðin gekk eins og í sögu og það eina sem þurfti að gæta að, auk tækja bátsins, voru bátar og skip sem nóg var af á leiðinni. Þegar við komum svo inn í Kielarfjörðinn jókst traffikin að mun og vorum við nokkuð montin þegar við skriðum frammúr hverju skipinu á fætur öðru á leið okkar inn fjörðinn. Vindin lægði og það hætti að rigna svo nú fóru borgarbyggingarnar í Kiel að sjást framundan og á stjórnborða kom í ljós innsiglingin að stóru skipaslússunum inn í Kielarskurðinn, en þar sem við vorum ákveðin í að liggja við biðkæjann í Holtenau um nóttina og heimsækja borgina Kiel, sem ekkert okkar hafði komið til, lögðumst við að yachtbryggjunni í Holtenau kl. fjögur eftir stórgóða ferð. Eftir að búið var að binda var svipast um eftir hafnarskrifstofu en hana var enga að sjá, en skömmu síðar kom hafnarvörður á bíl og rukkaði hafnargjaldið, 6 evrur, og lét mig fá kort og leiðbeiningar yfir ljósasystemið sem gildir fyrir umferðina að og frá slússunum og í skurðinum. Eftir það lögðum við land undir fót og skelltum okkur til Kielarborgar í skoðunarferð. Framundan var fyrsta kanalsiglingin og hún í gegnum stórskipaskurð.

Kjarnakarl í klósettið

Þriðjudagsmorguninn 18. apríl kom viðgerðarmaðurinn frá skipasmíðastöðinni ásamt verkstjóranum og var kl. rétt orðin sjö. Við vöknuðum kl. sex og vorum búin að gera klárt fyrir komu hans með því að rýma gestakáetuna því að undir gestarúminu er aðgengi að bæði ferskvatnstanknum og úrgangstanki klósettsins auk þess sem aðgengi að vatnsdælum, leiðslukerfum, loftræstiblásurum og fleiri tækjum bátsins er á bakvið þil sem hægt er að taka niður í káetunni. Byrjaði viðgerðarmaðurinn á því að leggja mottur yfir öll gólfteppi til að spora ekki út og segja mér að fylla vatnstankinn af ferskvatni, því þeir voru ekki búnir að afskrifa leka frá honum. Á meðan verið var að renna á tankinn leitaði hann með “logandi ljósi” að lekum með öllum botnstykkjum bátsins en allt var þétt þar. Eftir að vatnstankurinn var orðinn fullur var fullreynt að hann lak ekki heldur og hélt því gæinn leitinni áfram þar til hann fann slönguna fyrir sjódæluna, sem var í sundur, og staðfesti þar með grun minn um að opnunin á krananum fyrir hana hefði verið orsök lekans.

 

Nú snéri hann sér að klósettinu og varð atgangur mikill. Komst hann að því að ekki var hægt að koma neinu frá klósettinu til úrgangstanksins og að ekki var hægt að dæla úr kassanum í sjóinn með þar til gerðri dælu. Það stóð allt fast. Voru nú allar leiðslur til og frá úrgangstanknum aftengdar og tókst þá að dæla fyrir borð því sem var í leiðslunum og dælunni sjálfri en eftir að búið var að tengja aftur og dæla átti úr tanknum var allt við það sama. Réðst hann þá í það stórvirki að opna lúgu á tanknum sem var vandlega skrúfuð aftur með fjölda bolta. Fór nú að fara um undirritaðann og Örn Egilsson þar sem við ímynduðum okkur þá lykt sem fylla myndi bátinn við þessa opnun. Þegar hér var komið sögu voru frúrnar löngu flúnar í land og lagðar í bæjarrölt, í stað þess að hanga yfir þessum óvirðulegu athöfnum. Heitt var í veðri og þungt loft þarna neðst í bátnum og bogaði svitinn af manninum þrátt fyrir að búið væri að opna alla glugga og lúgur sem hugsanlega gætu hleypt lofti inn og ólykt út. Héldum við félagarnir okkur aftur á dekki meðan viðgerðarmaðurinn barðist við boltana á lúgunni og kom hann af og til eins og raketta upp úr bátnum og að vörmu spori aftur með frekari verkfæri því baráttan við boltana var hörð en það var hann líka. Bardaganum lauk með sigri mannsins og koma hann nú upp og bauð mér að koma og sjá. Bjóst ég við fnyk miklum þegar ég kæmi inn, en viti menn, engin lykt. Bennti maðurinn mér að líta í tankinn og blasti við ljót sjón. Þessi 150 lítra tankur var stúrfullur af gömlum mannaskít, ársgömlum og eldri. Hafði fyrri eigandi augljóslega aldrei fylgt þeirri gullnu reglu að dæla reglulega úr tanknum, sennilega aldrei. Okkur féllust báðum hendur og sagðist viðgerðarmaðurinn ætla að ræða við verkstjórann um hvað gera skyldi. Eftir um kortér kom hann aftur og sagði að við yrðum að sigla eftir hálftíma yfir á hinn bakka fljótsins, í skemmtibátahöfnina við Passat skonnortuna, sem liggur um 10 km. utar með fljótinu, þar væri mikil suga sem væri notuð til að sjúga svona ullabjakk úr stífluðum klósetttönkum. Siglt var á tilsettum tíma yfir í höfnina með stóru suguna, stór og mikill barki leiddur í gegnum loftlúguna í kátetunni og varð mikið um slork, slurp og blubb þegar sugan hámaði í sig herlegheitin. Þegar við komum til baka skömmu síðar voru frúrnar mættar. Gekk nú viðgerðarmaðurinn vandlega frá öllu eins og nýju, og þungu fargi af okkur lagt.

 Annann eins verkmann og þennan þjóðverja sem verkið vann hef ég ekki séð og voru hin í áhöfninni sammála því mati. Þetta var meðalmaður á hæð, ljósrauðbirkinn og þéttur en köttur liðugur þegar hann var að troðast neðst með tönkum bátsins. Hann vann eins og berserkur, tók aldrei pásu og rétt fékkst til að bergja á kaffibolla sem við buðum honum.

Páskar og internettenging

Páskahátíðin í Travemunde fór vel og leið við skoðun á borginni auk þess sem nú í fyrsta sinn í ferðinni var verslað eitthvað að ráði þar sem komist var á útsölu í fjölbreytilegri fataverslun. Vorum við búin að veita því athygli í ferðinni að litaval okkar Íslendinga í úlpum og öðrum útifatnaði er ekki beint líflegt, svart, brúnt eða grátt svo dæmi séu tekin. Það sem einkennir hins vegar siglingafólk er skjólfatnaður í sterkum litum enda betra að vera vel sýnilegur ef eitthvað kemur fyrir. Annað sem þurfti að gerast var að komast á netið til útréttinga. Var nú fartölvan tekin og labbað í land, eins og áður hafði verið gert, til að komast inn í Hótel-lobby og nýta sér þráðlausa tengingu sem þar er oftast hægt að finna. Var nú stefnt á Maritime Strandhótel sem áður er talað um við innsiglinguna og komið þangað eftir tæplega klst. göngu. Móttökusalur hótelsins er stór og glæsilegur eins og búast mátti við, með verslanir, setukrókum með leðurhúsgögnum og lobby-bar sem var lokaður svo snemma dags þannig að ekki var hægt að setjast þar inn eins og önnum kafinn viðskiptamaður í tölvusamskiptum. Var því sest í einn setkrókinn í lobbyinu og tölvan ræst. Þráðlaust netsamband náðist strax en því miður, það þurfti að hafa aðgangsorð og leyniorð frá hótelinu til að komast inn. Fór nú undirritaður að gestamóttökunni og sagði, þegar elskuleg stúlka í móttökunni snéri sér að honum, “sorry I was trying to connect my laptop to the internet but I need a password and login key”. “Oh” svarði stúlkan “let me call the Reception Manager for you” og snérist á hæl. Fór að fara um undirritaðann sem bjóst nú við að verða rekinn út úr hótelinu en þá var “managerinn” kominn svo ekki tjóaði annað en að endurtaka það sama og sagt var við stúlkuna. “OK” sagði móttökustjórinn, “let me show you into the businesscenter where you can have a computer, printer and all nessecary office facilities, and work in peace”. Furðu lostinn vinkaði ég frú Lilju Ben að koma og vísaði móttökustjórinn okkur inn glæsilega skrifstofu sem var hljóðeingruð frá skarkala hótelmóttökunnar. Kveikti móttökustjórinn á tölvunni í skrifstofunni, setti upp internetsamband og sagði “please” og lokaði hljóðlega á eftir sér þegar hann gekk út. Var nú gengið frá öllum “internetmálum” í rólegheitunum, þakkað fyrir sig og kvatt að lokum. Aldrei var spurt hvort við værum gestir eða á einhverjum fundi í hótelinu heldur meðhöndluð sem slíkir. Hugsanlega vegna þess að “orðspor þjónustunnar” er mikilvægt út á við, hver sem á í hlut.

 

Nú er það svo, í nútímasamfélagi, að mjög mikið hagræði er af því að geta komist í netsamband á svona ferðalögum til að geta sinnt reglubundnum viðskiptum og fylgst með. Virðast símafyrirtæki vera að uppgötva þessa þörf í skemmtibátahöfnum og því hægt í mörgum þeirra að komast í samband fyrir tiltölulega lágt gjald, sé maður með þráðlaust tengimodem. Þegar tölvan er búin að finna sendi með “opinn” aðgang og búið er að tengjast honum kemur upp síða sem býður upp á skráningu í netþjónustu í sólahring, viku, mánuð eða ár. Þannig getur fólk sem færir sig títt á milli staða keypt sér dag í einu þar sem ekki er að treysta að sama símafyrirtækið sé með þjónustuna í næstu leguhöfn. Einnig er ekki gefið að það séu símafyrirtæki sem bjóði þessa tengingu heldur getur það verið eigandi hafnarinnar en flestar skemmtibátahafnir eru í einkaeign siglingaklúbba sem taka jafnframt við gestasiglurum.

Allt á floti

Ég vaknaði um kl. 0600 á páskadagsmorgni og þegar ég opnaði augun fannst mér gólfið í svefnkáetunni eitthvað öðruvísi en það átti að vera og þegar ég steig frammúr stóð ég í sjó. Kallaði ég upp “sjór í bátnum” og varð nú handagangur í öskjunni. Rifinn var upp hleri í gólfinu og undirritaður þaut á náttfötunum út á afturdekk, að sjódælunni þar og byrjaði dælingu í djöfulóð. Konurnar gripu fötur og kyrnur og byrjuðu að ausa en Örn Egilsson klæddi sig og þaut upp að hafnarskrifstofu til að hringja eftir hjálp því báturinn væri að sökkva. Stóð það á endum að þegar stráklingur frá höfninni, ásamt konu sem ég náði ekki að vita hver væri, komu með kröftuga dælu til að hreinsa bátinn, vorum við búin að þurrausa og allt í lagi. Í því kom líka yfirverkstjóri skipasmíðastöðvarinnar og vildi að við leystum strax og flyttum bátinn að annarri bryggju við verkstæðishús stöðvarinnar. Var nú sett í gang, landfestar leystar og siglt yfir að bryggjunni og voru menn þar búnir að gera klárann krana til að hífa bátinn á þurrt. Tók ég þá af skarið og taldi ekki þörf á því þar sem svona hratt gekk að þurrausa bátinn sem táknaði að lekinn, hver sem hann væri, hlyti að vera mjög lítill. Var nú gengið í það ásamt yfirverkstjóranum að finna orsök lekans og var m.a. smakkað á vatninu í kjalsoginu og smjöttuðu frú Lilja Ben og verkstjórinn vendilega á því til skiptis og skáru úr um sinn dóm, vatnið væri ferskt með örlitlu saltbragði. Barst því grunur að ferskvatnstanknum, að hann hefði rofnað og vatnið úr honum flætt inn í bátinn, en undirritaður hafði í öllum gauragangnum læðst til að skrúfa fyrir kranann sem gleymst hafði opinn kvöldið áður. Þar sem niðurstaða var fengin, um að ekki kom meira vatn í bátinn, var ákveðið að skipasmíðastöðin myndi senda mann um borð í býtið á þriðjudeginum eftir páska til að taka upp ferskvatnstankinn og gera við hann, sem og klósettið. Niðurstaðan úr þessum ósköpum varð hins vegar sú að enginn leki var að bátnum og ferskvatnstankurinn í fullkomnu lagi en að kraninn sem ég opnaði kvöldið fyrir páskadag var fyrir sjódælu sem er notuð til að fá sjó til skolunar og var slangan að henni í sundur. Ástæðan fyrir dómi frú Lilju Ben og verkstjórans um að hér væri um ferskvatn að ræða var eðlileg, við lágum jú í fljótinu og sjóblöndun í það er mjög lítil. Ég verð hins vegar að játa að þegar þau voru að smjatta í gríð og erg á kjalssogsvatninu var mér búið að detta í hug að kannske hefði klósetttankurinn rofnað en sem betur fer var það ekki raunin.

 

Eftir að landgengið var farið var hafist handa við að taka gólfteppin í svefnkáetunum í land til þerris, báturinn þrifinn eftir hamaganginn, sturturnar látnar steyma, hellt á könnuna og snæddur páskamorgunverðurinn sem hafði haft annan aðdraganda en ætlað var. Ljósi punkturinn í þessu öllu varð að við vorum flutt að bryggju sem var laus við fuglaskít og að við fengum forgangsafgreiðslu í viðgerð á klósetttanknum á þriðjudeginum eftir páska, sem frekar verður fjallað um síðar. Var nú restin af deginum notuð til að spóka sig í landi.

Travemunde í sól og sumri

Við lukum við að binda í Travemunde kl. 1555 og fundum út að leguplássið var ekki mjög vel valið því það var utarlega við bryggjuna og því vinsæll staður fyrir máfa að setjast á með tilheyrandi fuglaskít. Þar sem í fljótu bragði var ekki sýnilegt annað laust pláss var farið upp í klúbbhús á hafnarbakkanum, þar sem hópur fólks var að sötra bjór, og spurt til vegar að hafnarskrifstofunni og hvort við gætum fengið aðgang að klósetti, enda orðið mál eftir fjögra tíma siglingu með bilað klósett. Tvær huggulegar konur sem sátu á bekk í sólskininu sáu aumur á ferðalöngunum og lánuðu lykla að klósettunum og létti fólk því á sér. Gengið var svo samkvæmt ábendingu klúbbgesta að hafnarskrifstofunni og viti menn, þótt nú væri laugardagur fyrir páska, fundum við hafnarstjórann og aðstoðarmann hans sem gengu frá formlegum nauðsynjamálum svo nú höfðum við legu og lykla að öllum herlegheitunum, salernum, böðum, þvottavélum og hliðum hafnarinnar. Þegar við sögðumst þurfa að fá viðgerð á klósettgræjum bátsins vorum við minnt á að það væri enga þjónustu að fá fyrr en þriðjudaginn eftir páska og lögðum við inn gott orð um það.

 

Allt í einu vorum við komin í sumar og sól, í bæ með iðandi mannlífi svo stefnan var sett á gönguferð til að kynnast nánar staðnum. Örstutt var að hliði hafnarinnar og þegar komið var út um það tók við gata sem lá meðfram fiskihöfninni þar sem bátarnir lágu í raun við götubrúnina. Voru fiskimennirnir um borð að bjóða gestum og gangandi, vöru sína til kaups. Krökkt var af fólki að spóka sig í góða veðrinu, velta fyrir sér furðukvikindum hafsins og versla í soðið. Á hina hönd götunnar stóðu tjöld og skúrar þar sem boðið var uppá fiskirétti og annað góðgæti að gæða sér á að ógleymdum bjór og þýskum vínum og var ekki síður fjölmennt þar, þar sem fólk naut þess að sitja og horfa á mannlífið streyma fram og aftur að ógleymdum skipum og snekkjum sem stöðugur straumur var af, inn og út Travefljótið, en stóskipahöfnin liggur innar en aðalhluti bæjarins. Þegar fiskihöfninni sleppti var komið á mjög svo líflega strandgötu sem liggur með fljótinu endilöngu með hinum fjölbreytilegustu veitingastöðum, litlu “Tívolí” fyrir börn og fullorðna og verslanir af öllum toga. Nutum við þess nú að rölta um í mannmergðinni og góða verðinu eftir kuldann og fábreytnina í dönskum þorpunum sem við höfðum heimsótt.

 

Um kvöldið var snætt á veitingastað við sjávarbakkann, sem bar hið vafasama nafn Lúsífer og vorum við búin að lofa okkur að fyrsti rétturinn í Þýskalandi skyldi vera Winarsnitchel sem pantað var. Var það frekar misheppnuð máltíð svo bið varð á að það væri endurtekið. En þegar komið var um borð gerði undirritaður afdrífarík mistök. Vandræðin með klósettið voru ofarlega í huga og alltaf verið að reyna að finna út hvað gæti valdið. Var búið að fara margsinnis yfir leiðslur og krana í botni bátsins og þar með var einn krani sem hafði óútskýrt hlutverk og opnaði ég nú fyrir hann til að reyna að átta mig á hvort hann spilaði einhverja rullu fyrir systemið. Kom í ljós að svo var ekki en þá gerði ég afdrifarík mistök, ég gleymdi að skrúfa fyrir kranann aftur og segir í næsta pistli frá afleiðingum þess.

Hvar er himinn og hvar er haf?

Í logninu sléttist sjórinn ótrúlega hratt en þó var lítilsháttar undiralda, smá og meinlaus. Himininn var heiður en með mistur í lofti svo að skil milli himins og hafs urðu ógreinilegri með hverri mínútunni sem leið. Kaupskipin framundan, bæði á stjór og bak, gáfu þó sína viðmiðun við óskýran sjóndeildarhringinn og fylgdumst við grannt með þeim sem stefndu fyrir okkur. Ekki þurfti að breyta stefnu þeirra vegna og þegar siglt var í gegnum kjölrákina frá þeim ókyrrðist sjór og tilbreytingaleysið var rofið með lítilsháttar ruggi og róli. Skömmu síðar voru þau að baki og var engu líkara en að siglt væri í mjólkurhvítu tómi þar sem spegilsléttur sjórinn og mjólkurhvítt mistrið rann í eina heild. Tekið var fram snarl til snæðings og rúmum klukkutíma eftir að vindmyllunum sleppti fór smámsaman að móta fyrir dökkri rönd framundan, strönd Fehmarneyjar. Þegar nær dró var stefnan sett inn Mecklenburgerflóa og áfram inn Lubeckflóann. Á hægri hönd birtist nú Fehmarnsundið, milli eyjarinnar og meginlandsins, með sinni miklu og glæsilegu bogabrú sem er mikið stálgrindarmannvirki og gnæfir yfir sundinu. Siglt var grunnt með þorpunum Dahme og Kollenhausen og þaðan beint á mynni Travefljótsins. Samkvæmt leiðsögubókinni mun hinn 36 hæða skýjakljúfur, sem hýsir stærsta hótelið í Travemunde, verða mest áberandi kennileytið fyrir sæfarendur sem koma inn Lubeckflóann, en það stendur við vesturmynni fljótsins. Reyndust það orð að sönnu því það reis eins og einmana stólpi, á óvissum mótum hafs og himins, þegar við skriðum inn flóann. Á flóanum var mikil bátaumferð, kænur og stærri bátar við fiskveiðar eða á siglingu með túrista sem og skútur undir fullum seglum, þótt enginn væri vindurinn, þannig að flestar sem voru á hreyfingu yfir höfuð voru undir vélarafli. Þetta kostaði mikla árvekni og tíðar sveigjur og beygjur og varð stundum ekki hjá því komist að fara nærri sumum og þá að draga úr ferð vegna frákastsins.

 

Nú var komið að því að taka höfnina og voru umskipti mikil frá fyrri legustað í Gedser. Baðströnd var á stjórnborða með iðandi lífi af gangandi fólki og síðan var siglt inn með strangötu borgarinnar með veitngastöðum, verslunum, leiktækjum og síðast en ekki síst fjölmenni miklu að spóka sig í vorsólinni sem var hlý og mild. Mikil umferð var um höfnina af bátum, snekkjum, stærri skipum og ferjum á þönum fram og aftur. Það sem vakti þó sérstaka athygli okkar var ótrúlegur sægur af flugdrekum, af öllum stærðum og gerðum, sem sveimuðu um loftið, yst með strandgötunni og umhverfis skýjakljúfinn. Fréttum við síðar að hér var um alþjóðlega flugdrekakeppni að ræða. En ekki þýddi að glápa út og suður, það þurfti að einbeita sér að innsiglingunni og finna legupláss í skemmtibátahöfn BÖ skipasmíðastöðvarinnar, en þar höfðum við ákveðið að leggjast, enda með bilað klósett sem ráða þurfti bót á. Bennti allt til að bilunin væri í leiðslum frá úrgangstankinum. Þegar skemmtibátahöfnin kom í ljós var mikið kraðak af snekkjum og skútum út um allt og þar sem við vorum ókunnug var rennt inn í eitt af fyrstu leguplássunum sem sýilegt var og bundið þar.