Rauða hverfið hvað?

Þegar minnst er á Amsterdam berst talið æði oft að “rauða hverfinu”, sem er jú fyrirferðarmeira þar en víðast annarsstaðar. Allar borgir eiga samt sín rauðu hverfi annað hvort skammlaust eða vel til hlés, og allt þar á milli. Amsterdam á hins vegar margar merkilegri perlur en það vegna sögu sinnar, fegurðar og menningar. Mér hefur alltaf fundist hún  vera eins og samanþjappaður gimsteinn, en margir gimsteinar eru þar geymdir í orðsins fyllstu merkingu. Það eru svo margar mótsagnir í Amsterdam. Þar er skemmtilegur arkitektúr nýr og gamall sem sést annars vegar í gömlu húsunum frá tímum Indiafaranna og annarar heimsverslunar Hollendinga og hins vegar í nýjum framúrstefnuhúsum eins og IMPG bankanum, sem er mikil bygging úr stáli og gleri, í lögun eins og stórt skemmtiferðaskip. Þarna eru leiftrandi listasöfn eins og Rijksmuseumet þar sem t.d. Rembrant skrýðir veggi eða Van Gogh safnið. Önnu Frank húsið ættu allir þeir að heimsækja sem fordæma Nazistmann og þann hroka sem felst í því að telja einn kynþátt öðrum fremri til að drottna. Það hafði djúp áhrif á mig koma þar fyrir mörgum árum.  Götulífið í Amsterdam er líka heillandi, iðandi af mannlífi og þeim fjölbreytileika sem bogadregin lögun borgarinnar býður uppá meðfram síkjum og brúm af öllum stærðum og gerðum. Síkin, göturnar, garðarnir, byggingarnar og fólkið gefur manni alltaf færi á að undrast þótt maður sé búinn að koma oft áður á sama staðinn, það getur verið alveg nóg að koma úr nýrri átt.

 

En það er ekki ástæða til að mæra Amsterdam út í eitt. Sennilega er borgin svona lifandi og heillandi vegna þess hvað hún er frjáls undan öllum viðjum. En það er einmitt þetta frelsi sem er hennar stóri veikleiki og gæti leitt hana til þeirrar glötunar sem Sódóma og Gómorra þurftu að þola. Hvergi sem þarna er dauði dópsins eins nálægur í vestrænum borgum. Þar er svifryk gatnanna kókain og heróin og mulningurinn undir fótum þér anfetamin, E-pillur eða LSD. Hið skemmtilega mannlíf miðborgarinnar er götulíf dags- og neonljósa kvöldsins sem hverfur þegar náttar og þá er engum hollt að vera á ferli. Þá skríða dóprotturnar úr ræsunum og eiga strætin.

 

Fyrir mörgum árum vorum við frú Lilja stödd í Amsterdam vegna vinnu minnar. Datt okkur í hug að borða á kínverskum veitingastað í jaðri rauða hverfisins, sem stóð á síkisbakka rétt við sporð einnar af hinum óteljandi síkisbrúm. Fórum við rakleitt í matsal á efri hæð, en þeir voru á báðum hæðum, og völdum okkur borð úti við glugga þar sem sá yfir síkið og göturnar í kring. Skammt aftan við borðið var þykk gluggagardina og tókum við eftir því, skömu eftir að við vorum sest að þar sat í felum á bakvið gardínuna maður með talstöð og sjónauka. Fylgdist maðurinn grannt með götulífinu og af og til tók hann upp talstöðina og talaði í hana. Þarna var um að ræða leynilögreglumann sem var að fylgjast með dópsölum og sendi hann boð til félaga síns sem var niðri á götunni þegar hann varð var við viðskipti. Við létum þetta ekki spilla fyrir okkur matnum en höfðum gaman af.